Het perfecte design nastreven 

Het perfecte is het ideale. We weten allemaal dat perfectie niet bestaat, toch? Maar waarom zijn mensen dan zo perfectionistisch? En wat heeft dat laatste te maken met het denken over en werken aan een design? We nemen het graag in deze ideabook met je door. 

Perfectie en design

(David, door Michelangelo, Florence)

Als we teksten lezen over design, dan komen we vooral in het populaire segment kreten tegen als: ‘maak je perfecte interieur,’ ‘uniek interieurdesign maken’ enzovoorts. Het zijn modewoorden die vaak gebruikt worden in situaties waarin dat niet per se gerechtvaardigd is op grond van hetgeen ze beschrijven. Wanneer we serieus op de woorden ingaan en er vanuit gaan dat de schrijver serieus bedoelt dat een interieur naar zijn idee perfect is. Dan kun je natuurlijk als tegenwerping geven dat echte perfectie niet bestaat, dan je zou tevens kunnen betogen dat het een relatief concept is, want wat voor de één ‘perfect’ is, hoeft dat in de ogen van een ander niet te zijn. Het perfecte of het ideale bestaat volgens sommigen alleen als concept waarnaar een ontwerper kan streven, maar het is geen staat die behaalt kan worden. Een vergelijkbaar concept is ‘objectiviteit,’ ook hier zien we dat het in absolute zin niet bestaat, want een journalist zal altijd iets van zijn ervaring in de verslaglegging laten sijpelen. 

Perfectie als ideaal concept 

(Buste van Plato, Griekse Filosoof,  ca. 427 v.Chr. –  347 v.Chr.)

Wanneer we terugkijken in de geschiedenis, dan zien we dat het concept van perfectie een belangrijke plek inneemt in de filosofie van Plato. En het is handig voor ons dat deze Griekse filosoof uit de oudheid het voorbeeld neemt van een design realiseren en het streven naar perfectie tijdens dit proces. Plato geeft het voorbeeld van een timmerman die een bed maakt. Deze ambachtsman heeft een idee in zijn hoofd hoe het bed moet worden. Hij maakt een tekening om deze vervolgens uit te werken tot een concreet bed. Nadat het voltooid is, heeft deze timmerman het idee dat het bed niet helemaal zo gelukt is als hij zich had voorgesteld. Het wijkt met andere woorden af van zijn idee op papier en het idee dat in het hoofd van de timmerman bestond. Hiervan zegt Plato, dat het uitgewerkte idee niet het perfecte of ideale bed kan zijn. 

Het idee van het ideale bed bestaat namelijk in filosofische zin. En wel in een onveranderlijke wereld die Plato het Rijk der Ideeën noemt. In dit rijk bevinden zich ook andere perfecte ideeën, namelijk het Schone, Goede en Ware. En de reden waarom deze perfect zijn, is gelegen in het feit dat ze, net als de wereld waar ze deel vanuit maken, onveranderlijk en absoluut zijn. Het Rijk der Ideeën staat boven de stoffelijke wereld, maar is er wel mee verbonden in de zin dat bijvoorbeeld een rechtvaardige handeling van iemand op aarde (de veranderlijke, niet-perfecte wereld) verbonden is met de perfecte idee van rechtvaardigheid. Dit perfecte idee fungeert dus feitelijk als graadmeter. Het voert hierbij wel te ver om de handeling in de stoffelijke wereld absoluut rechtvaardig te noemen, want het hangt van de situatie af of er niet een nog rechtvaardigere handeling mogelijk was geweest, of dat de handeling in een andere situatie juist niet-rechtvaardig zou kunnen zijn. Samenvattend kun je dus zeggen dat absolute ideeën alleen in theorie kunnen bestaan. 

Stip op de horizon

Tegenwoordig is het denken van de mensen in veel gevallen relativistisch te noemen als het gaat over het Schone, Goede en Ware. Het hangt dus van de situatie af wat goed, mooi of waar is. Daarmee worden het leidende principes waarnaar men kan streven. En zo is het met  het perfecte of ideale design ook; je zou het als een stip op de horizon kunnen beschouwen, maar we weten allemaal dat je die stip niet kunt vinden, omdat de horizon eindeloos lang doorgaat en de stip als het waar alleen maar in je gedachten bestaat. Maar juist door je te begeven naar die stip, te streven naar die perfectie, kun je verder komen in je ontwerpen dan je ooit voor mogelijk had gehouden.